OOAcademy

मानवी प्रजनन प्रणाली

• OOAcademy101
• 01/05/2020

मानवी प्रजनन प्रणाली The Human Reproductive System

मानवी प्रजनन प्रणाली

सर्व सजीवांमधे आढळणारी प्रजनन ही एका जीवापासून नवीन जीव निर्माण होण्याची प्रक्रिया मानवातही आढळते.

या प्रक्रियेत मानवाच्या एका पिढीतून दुसऱ्या पिढीत जनुकीय द्रव्यांचे संक्रमण होते. त्यामुळे मानवाचे वैय्यक्तिक आणि त्याच्या जातीशी संबंधित सर्व गुणधर्म नवीन जीवाकडे संक्रमित होतात. प्रजननाच्या हेतून विकसित झालेल्या व एकत्रितपणे काम करणार्‍या सर्व अवयवांची मिळून मानवी प्रजननसंस्था[१] बनते.

काही द्रव व संप्रेरके हे निर्जीव पदार्थही या संस्थेत सहाय्यक म्हणून काम करतात.

मानवात नर (पुरुष) व मादी (स्त्री) अशा भिन्नलिंगी व्यक्ती असतात आणि फक्त लैंगिक प्रकारानेच प्रजनन होते. मानवी वाढ व विकासातील पौगंडावस्थेत व्यक्तीचा पुरुष किंवा स्त्री म्हणून वेगवेगळ्या प्रकारे लैंगिक विकास होतो. त्यामधे लैंगिक प्रजननाला आवश्यक अवयवांचा पूर्ण विकास होऊन व्यक्ती तरुण पुरुष किंवा स्त्री म्हणून प्रजननक्षम होते.

पुरुषाच्या प्रजननाला आवश्यक आणि लैंगिक अवयवांची मिळून पुरुष प्रजननंस्था बनते आणि स्त्रीच्या प्रजननाला आवश्यक आणि लैंगिक अवयवांची मिळून स्त्री प्रजननंस्था बनते.

दोन एकगुणित युग्मकांच्या संयोगातून द्विगुणसूत्री युग्मनज अशा जीवाची उत्पत्ति म्हणजे लैंगिक प्रजनन होय.

लैंगिक प्रजनामध्ये पुरुषात प्राथमिक शुक्रजनन पेशीच्या अर्धसूत्री विभाजनाने[२] एकगुणित ‘पुंयुग्मक’ किंवा ‘शुक्रजंतू’ तयार होतो

आणि स्त्रीमधेही त्याचप्रमाणे प्राथमिक बीजांडजनन पेशीच्या अर्धसूत्री विभाजनाने एकगुणित ‘स्त्रीयुग्मक’ किंवा ‘बीजांड’ तयार होते व

त्यांच्या संयोगाने द्विगुणसूत्री युग्मनज (फलित बीजांड) तयार होते. या प्रक्रियेस फलन असे म्हणतात व त्यातून नवीन मानवी जीव (गर्भ) निर्माण होतो.

शुक्रजंतू पुरुषाचा (पित्याचा) आणि बीजांड स्त्रीचा (आईचा) जनुकीय वारसा घेऊन येतात. फलित बीजांडात ही दोन्ही युग्मके एकत्र आल्यामुळे गुणसूत्रांच्या जोड्या आनुवंशिकतेने आलेल्या असतात

आणि जनुकांची देवाणघेवाण होऊन जनुकीय द्रव्यामध्ये विविधता येते. यामुळे जनुकीय दोष कमी असलेला व अधिक सक्षम नवा जीव निपजतो.

शुक्राणू तयार करणे, त्यांचे पोषण करून त्यांना कार्यक्षम राखणे, योग्य त्या वेळी त्यांचे वहन करणे आणि समागमाच्या वेळी

स्त्री जनन संस्थेमध्ये त्यांचे क्षेपण करणे यासाठी पुरुष प्रजनन संस्था आणि त्यातील अवयव विकसित झालेले असतात.

पुरुष प्रजनन संस्था

♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️♦️

▪️अवयवांची रचना व कार्य▪️

पुरुष प्रजननसंस्थेमध्ये[३] काहीं इंद्रिये बाहेरून दिसणारी (बाह्य) व काही शरीरांतर्गत असतात. तसेच त्यांच्या विकासात व कार्यात अनेक

अंतःस्रावी ग्रंथींचाही सहभाग असल्याने त्यांचाही समावेश पुरुष प्रजननसंस्थेत होतो.  

🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺

मानवी प्रजनन प्रणाली सहसा यांचा समावेश आहे अंतर्गत बीजांड व शुक्रजंतूचा संयोग जीवनिर्मिती गर्भाधारणा व शुक्रजंतूचा संयोग जीवनिर्मिती गर्भाधारणा करून समागम .

या प्रक्रियेत, पुरुष आपल्या दाखल पुरुषाचे जननेंद्रिय मध्ये महिला च्या योनी आणि पतन वीर्य , जिच्यात शुक्राणूंची .

शुक्राणूंची एक लहान प्रमाणात मध्ये गर्भाशय मध्ये गर्भाशय पार, आणि नंतर फेलोपियन च्या बीजांड व शुक्रजंतूचा संयोग जीवनिर्मिती गर्भाधारणा व

शुक्रजंतूचा संयोग जीवनिर्मिती गर्भाधारणा साठी बीजांड . अंडाशयासाठी फक्त एक शुक्राणू आवश्यक आहे.

यशस्वी बीजांड व शुक्रजंतूचा संयोग जीवनिर्मिती गर्भाधारणा व शुक्रजंतूचा संयोग जीवनिर्मिती गर्भाधारणा व शुक्रजंतूचा संयोग जीवनिर्मिती गर्भाधारणा

व शुक्रजंतूचा संयोग जीवनिर्मिती गर्भाधारणा नंतर , फलित ovum किंवा zygote, फॅलोपियन ट्यूबमधून आणि गर्भाशयामध्ये प्रवास करतो, जिथे ते गर्भाशयाच्या भिंतीमध्ये रोपण करतात. या गर्भावस्था सुरूवातीस,

चांगले म्हणून ओळखले चिन्हांकित गर्भधारणा , गर्भ विकसित म्हणून सुमारे नऊ महिने आहे. जेव्हा गर्भ एका विशिष्ट बिंदूपर्यंत विकसित झाला आहे, तेव्हा गर्भधारणा बाळंतपणासह होते , ज्यात श्रमाचा समावेश असतो.

प्रसुतिदरम्यान , गर्भाशयाच्या स्नायू आणि गर्भाशयाच्या काही तासांच्या कालावधीत पातळ होते आणि बाळ योनीतून निघून जाते. मानवी अर्भकं जवळजवळ असहाय आहेत

आणि त्यांना उच्च पातळीवर पालकांची काळजी आवश्यक आहे . अर्भक आराम, स्वच्छता आणि अन्नासाठी त्यांच्या काळजीवाहकांवर अवलंबून असतात. स्तनपान किंवा फॉर्मुला फीडिंगद्वारे अन्न दिले जाऊ शकते . [१]

मादी प्रजनन प्रणालीचे दोन कार्य आहेत: अंडी पेशी तयार करणे आणि गर्भाचे संरक्षण आणि जन्मापर्यंत पोषण करणे . पुरुष पुनरुत्पादक प्रणालीचे एक कार्य असते:

शुक्राणू तयार करणे आणि ठेवणे. मानवांमध्ये लैंगिक भेदभाव उच्च पातळीवर आहे . जवळजवळ प्रत्येक प्रजनन अवयवातील फरकांव्यतिरिक्त,

सामान्य दुय्यम लैंगिक वैशिष्ट्यांमध्येही असंख्य फरक आहेत . 

मानवी प्रजनन प्रणाली

सामान्य विज्ञान विषयाचे नोट्स डाउनलोड करा

इतर महत्वाच्या विषयाचे नोट्स डाउनलोड करा

इतर महत्वाच्या लिंक्स

सर्व विषयाचे सराव प्रश्नसंच डाउनलोड करा

Mpsc मोफत ऑनलाइन टेस्ट सिरिज Join Now

नवीन सरकारी नोकरी अपडेट्स Visit Now