OOAcademy

Learn For Dreams

प्राचीन भारताचा इतिहास नोट्स PDF डाउनलोड करा

प्राचीन भारताचा इतिहास नोट्स PDF डाउनलोड करा

प्राचीन भारताचा इतिहास नोट्स PDF डाउनलोड करा

.

प्राचीन भारताचा इतिहास नोट्स PDF डाउनलोड करा

प्राचीन भारताचा इतिहास नोट्स PDF डाउनलोड करा

प्राचीन भारताचा इतिहास – सविस्तर व परीक्षाभिमुख नोट्स (Detailed Notes)

1) प्राचीन भारताची कालविभागणी (Periodisation)

कालकालमर्यादावैशिष्ट्ये
प्रागैतिहासिक काळइ.स.पू. 10,000 पूर्वीलेखनाचा अभाव, दगडी साधने
सिंधू संस्कृतीइ.स.पू. 2500–1700नगरसंस्कृती, नियोजन
वैदिक काळइ.स.पू. 1500–600धार्मिक ग्रंथ, वर्णव्यवस्था
महाजनपदेइ.स.पू. 600–322राज्यसंस्था
मौर्य काळइ.स.पू. 322–185केंद्रीकृत प्रशासन
गुप्त काळइ.स. 320–550सुवर्णयुग

2) प्रागैतिहासिक काळ (Prehistoric Age)

(अ) पुरापाषाण युग (Palaeolithic Age)

  • मानव शिकारी व अन्नसंकलक होता.
  • गुहांमध्ये वास्तव्य.
  • साधने : हातकुऱ्हाड, टोकेरी दगड.
  • प्रमुख स्थळे :
    • भीमबेटका (म.प्र.) – गुहाचित्रे
    • नर्मदा खोरे

(आ) मध्यपाषाण युग (Mesolithic Age)

  • सूक्ष्म दगडी साधने (Microliths).
  • धनुष्यबाणाचा वापर.
  • मासेमारीची सुरुवात.

(इ) नवपाषाण युग (Neolithic Age)

  • शेतीचा शोध – मोठा बदल.
  • स्थिर वस्ती व खेडी.
  • मातीची भांडी, कापड.
  • पाळीव प्राणी : गाय, बैल, मेंढी.

3) सिंधू (हडप्पा) संस्कृती

शोध व विस्तार

  • 1921 – हडप्पा (दयाराम साहनी)
  • 1922 – मोहेंजोदडो (आर. डी. बॅनर्जी)
  • विस्तार : भारत व पाकिस्तान.

प्रमुख स्थळे व वैशिष्ट्ये

  • हडप्पा – धान्यकोठारे
  • मोहेंजोदडो – महान स्नानगृह
  • धोलावीरा – जलव्यवस्थापन
  • लोथल – बंदर

सामाजिक व आर्थिक जीवन

  • नियोजित शहरे (Grid Pattern).
  • पक्क्या विटा, रुंद रस्ते.
  • शेती : गहू, बार्ली.
  • व्यापार : आंतरराष्ट्रीय (मेसोपोटेमिया).

धर्म व कला

  • मातृदेवता पूजन.
  • पशुपती मुद्रा.
  • लिपी : चित्रलिपी (अजून वाचन अशक्य).

4) वैदिक काळ

(अ) ऋग्वैदिक काळ

  • समाज : साधा, गोपालनावर आधारित.
  • देवता : इंद्र, अग्नी, सोम, वरुण.
  • सभा व समिती – लोकसहभाग.
  • स्त्रियांची स्थिती तुलनेने चांगली.

(आ) उत्तर वैदिक काळ

  • शेतीचा विस्तार.
  • वर्णव्यवस्था : ब्राह्मण, क्षत्रिय, वैश्य, शूद्र.
  • आश्रमव्यवस्था : ब्रह्मचर्य, गृहस्थ, वानप्रस्थ, संन्यास.
  • राजसत्ता मजबूत.

5) महाजनपदे (16 Mahajanapadas)

प्रमुख महाजनपदे

  • मगध, कोशल, अवंती, वत्स, अंग.

मगधाचा उत्कर्ष

  • लोखंडी शस्त्रे.
  • गंगा–सोन नद्यांचे खोरे.
  • बलाढ्य शासक : बिंबिसार, अजातशत्रू.

6) बौद्ध व जैन धर्म

बौद्ध धर्म

  • प्रवर्तक : गौतम बुद्ध.
  • चार आर्यसत्ये : दुःख, दुःखसमुदय, दुःखनिरोध, मार्ग.
  • अष्टांगिक मार्ग : सम्यक दृष्टी, संकल्प, वाचा, कर्म, आजीविका, प्रयास, स्मृती, समाधी.
  • संघव्यवस्था.

जैन धर्म

  • प्रवर्तक : वर्धमान महावीर.
  • त्रिरत्न : सम्यक दर्शन, ज्ञान, आचार.
  • पंचमहाव्रते : अहिंसा, सत्य, अस्तेय, ब्रह्मचर्य, अपरिग्रह.

7) मौर्य साम्राज्य

चंद्रगुप्त मौर्य

  • मौर्य साम्राज्याचा संस्थापक.
  • सेल्युकस निकेटरचा पराभव.

बिंदुसार

  • दक्षिण भारतापर्यंत विस्तार.

अशोक महान

  • कलिंग युद्ध (इ.स.पू. 261).
  • धम्मनीतीचा स्वीकार.
  • शिलालेख व स्तंभलेख.
  • बौद्ध धर्माचा प्रसार (भारत व परदेशात).

8) गुप्त साम्राज्य – सुवर्णयुग

प्रमुख शासक

  • चंद्रगुप्त I – साम्राज्याची पायाभरणी.
  • समुद्रगुप्त – भारताचा नेपोलियन.
  • चंद्रगुप्त II (विक्रमादित्य).

सांस्कृतिक प्रगती

  • गणित : शून्य, दशमान पद्धती.
  • विज्ञान : आर्यभट्ट (खगोलशास्त्र).
  • साहित्य : कालिदास.
  • कला : अजिंठा–एलोरा लेणी.

9) प्राचीन भारताची एकूण देणगी

  • लोकशाही संकल्पना (सभा–समिती).
  • योग व ध्यान.
  • आयुर्वेद : चरक, सुश्रुत.
  • प्रशासन व नीती.
प्राचीन भारताचा इतिहास नोट्स PDF डाउनलोड करा

Mpsc मोफत ऑनलाइन टेस्ट सिरिज Join Now

प्राचीन भारताचा इतिहास नोट्स PDF डाउनलोड करा

नवीन सरकारी नोकरी अपडेट्स Visit Now

प्राचीन भारताचा इतिहास नोट्स PDF डाउनलोड करा

प्राचीन भारताचा इतिहास नोट्स PDF डाउनलोड करा,हडप्पा संस्कृती व वैदिक काळ,जैन व बौद्ध धर्म माहिती Ancient History Of India Notes PDF Download

प्राचीन भारताचा इतिहास नोट्स PDF डाउनलोड करा

प्राचीन भारताचा इतिहास नोट्स

प्राचीन भारताचा इतिहास नोट्स PDF डाउनलोड करा

ancient india history 2023, pdf,ancient india history 2023, notes,ancient india history 2023, upsc,ancient india history 2023, edition,ancient india history 2023,notes pdf,ancient indian history year wise,ancient history 2023.

अधिक माहितीसाठी 8510457760 या नंबर वर कॉल करा.

For more information related to recruitment, you can check this govt job notification, please share this employment news information with your friends and help them to get govt jobs. Visit OOAcademy pune daily to get free job alerts in Marathi for other government jobs.

2 thoughts on “प्राचीन भारताचा इतिहास नोट्स PDF डाउनलोड करा”

    • Leave a Reply

    Your email address will not be published. Required fields are marked *